طراحی ویلا‌‌ باغ

طراحی ویلا باغ یکی از شاخه های معماری منظر است که به طراحی فضای سبز و محوطه سازی در اطراف ویلاها می پردازد. طراحی ویلا باغ نه تنها به زیبایی و جذابیت فضای ویلا کمک می کند، بلکه به افزایش ارزش اقتصادی، کاربردی و اکولوژیک آن نیز منجر می شود. در این مقاله، به برخی از مبانی، اصول، مراحل و نمونه های طراحی ویلاباغ خواهیم پرداخت.

مبانی طراحی ویلا باغ

طراحی ویلا باغ بر پایه چهار عنصر اصلی استوار است: زمین، گل و گیاه، آب و نور. هر یک از این عناصر نقش مهمی در شکل دادن به فضای ویلا باغ دارند و باید با توجه به شرایط خاص هر پروژه، به نحو مناسب با یکدیگر ترکیب شوند.

زمین: زمین بستر اصلی برای رشد گل و گیاهان است و خصوصیات آن مانند شکل، شیب، جهت، خاک، رطوبت و … تأثیر بسزایی در طراحی و اجرای ویلا باغ دارد. زمین را می توان با استفاده از عناصر سخت مانند سنگ، چوب، بتن، فلز و … به صورت پله ها، تپه ها، حفره ها، دستگاه های حمایتی، مسیرهای رفت و آمد، فضاهای نشستن و … شکل داد.

گل و گیاه: گل و گیاهان عنصر حساس و حسی در طراحی ویلا باغ هستند که با رنگ، بو، شکل، اندازه، بافت، فصل، رشد و … تنوع و زندگی به فضای سبز می بخشند. گل و گیاهان را می توان با توجه به سبک طراحی (مدرن، کلاسیک، روستایی، …)، نوع کاربرد (تزئینات، سایه دار، پوشش دهنده، …)، شرایط آب و هوایی (سردسیر، گرمسیر، خشکسال)، نور (آفتاب پرست، سایه پسند) و … انتخاب کرد.

آب: آب عامل حيات بخش در طراحي ويلا باغ است كه با صداي خود آرامش را به فضا منتقل مي كند. آب را مي توان با استفاده از عنصر هاي نرم مانند جويبار, نافوره, استخر, قوري, … يا عنصر هاي سخت مانند لوله, شير, كاسكاد, … به صورت جاري يا سكوني در فضاي سبز قرار داد.

نور: نور عامل مهمی در طراحی ویلا باغ است که با تغییر در طول روز و شب، فصل ها و اقلیم ها، تأثیرات مختلفی بر روی رنگ، بافت، سایه، حالت و … گل و گیاهان و عناصر دیگر می گذارد. نور را می توان با استفاده از منابع طبیعی مانند خورشید، ماه، ستاره ها یا منابع مصنوعی مانند چراغ های الکتریکی، شمع ها، فانوس ها و … به صورت مستقیم یا غیرمستقیم در فضای سبز به کار برد.

اصول طراحی ویلا باغ

طراحی ویلا باغ باید با رعایت اصول زیر انجام شود:

·        تناسب: تناسب به رابطه منطقی و هماهنگ بین اندازه، شکل، رنگ و … عناصر طراحی اشاره دارد. تناسب باید در سطح کل فضای سبز و همچنین در سطح جزئیات آن حفظ شود. تناسب باعث می شود که فضای سبز به صورت یکپارچه و همخوان دیده شود.

·        تعادل: تعادل به حالت استقرار عناصر طراحی در فضای سبز به نحوی که نسبت به یکدیگر قدرت برابر داشته باشند، گفته می شود. تعادل می تواند به صورت تقارن (محوری یا مرکزی) یا نامتقارن (جذبه ای یا حجمی) باشد. تعادل باعث می شود که فضای سبز به صورت پایدار و آرام دیده شود.

·        تکرار: تکرار به استفاده مجدد از عنصر یا الگو در فضای سبز اشاره دارد. تکرار می تواند در سطح کل فضای سبز (مثلاً استفاده از گل های یکسان در نقاط مختلف) یا در سطح جزئیات آن (مثلاً استفاده از الگو های هندسی در نمای باغ) صورت بگیرد. تکرار باعث می شود که فضای سبز به صورت منظم و همگون دیده شود.

·        تغيير: تغيير به ايجاد حالات مختلف در فضای سبز اشاره دارد. تغيير مي تواند در سطح كل فضای سبز (مثلاً استفاده از عنصر های مختلف در نقاط مختلف) يا در سطح جزئيات آن (مثلاً استفاده از رنگ های مختلف در نمای باغ) صورت بگیرد. تغییر باعث می شود که فضای سبز به صورت متنوع و جذاب دیده شود.

• تنوع: تنوع به ایجاد تفاوت و اختلاف در فضای سبز اشاره دارد. تنوع می تواند در سطح کل فضای سبز (مثلاً استفاده از سبک های مختلف در نقاط مختلف) یا در سطح جزئیات آن (مثلاً استفاده از گل و گیاهان مختلف در نمای باغ) صورت بگیرد. تنوع باعث می شود که فضای سبز به صورت غنی و پربار دیده شود.
• هماهنگی: هماهنگی به رابطه همسو و همراستا بین عناصر طراحی با یکدیگر و با محیط اطراف اشاره دارد. هماهنگی باید در سطح کل فضای سبز (مثلاً تطابق با سبک معماری ویلا، منظر طبیعی، اقلیم و …) و همچنین در سطح جزئیات آن (مثلاً تطابق با رنگ، بافت، جنس و …) حفظ شود. هماهنگی باعث می شود که فضای سبز به صورت مناسب و متعادل دیده شود.
• تمرکز: تمرکز به ایجاد نقطه یا منطقه ای در فضای سبز که بیشترین توجه را به خود جلب کند، گفته می شود. تمرکز می تواند با استفاده از عنصر های خاص مانند نافوره، پل، پرچین، تصویر، … یا با استفاده از روش های خاص مانند روشنایی، رنگ، حجم، … ایجاد شود. تمرکز باعث می شود که فضای سبز به صورت جالب و حساس دیده شود.
• روانشناسی: روانشناسی به تأثیرات عاطفی و رفتاری که فضای سبز بر روی کاربران آن دارد، گفته می شود. روانشناسی باید با توجه به نوع کاربر (سالخورده، جوان، کودک، …)، نوع کاربرد (استراحت، بازی، گردش، …)، نوع حالت (شاد، غمگین، عصبانی، …) و … در نظر گرفته شود. روانشناسی باعث می شود که فضای سبز به صورت مناسب و مؤثر دیده شود.

مراحل طراحی ویلا باغ

طراحی ویلاباغ به صورت چند مرحله انجام می شود:

• بررسی: در این مرحله، طراح با استفاده از روش های مختلف مانند پرسشنامه، مصاحبه، برداشت عینک نظام، … نیاز ها، خواست ها و اولویت های کارفرما و کاربران را شناسایی می کند. همچنین، طراح با مطالعه و بررسی محل پروژه، شرایط فیزیکی، زمین شناسی، اقلیمی، اجتماعی، فرهنگی و … آن را تحلیل می کند. در این مرحله، طراح اطلاعات لازم برای تدوین برنامه و طرح را جمع آوری می کند.
• برنامه ریزی: در این مرحله، طراح با استفاده از اطلاعات به دست آمده در مرحله قبل، اهداف، استراتژی ها، سناریو ها و راه حل های ممکن برای طراحی ویلا باغ را تعیین می کند. در این مرحله، طراح با توجه به نظرات کارفرما و کاربران، گزینه های مناسب را انتخاب و تصویب می کند.
• طراحی: در این مرحله، طراح با استفاده از گزینه های تصویب شده در مرحله قبل، طرح نهایی و جزئیات فضای سبز را تهیه می کند. در این مرحله، طراح با استفاده از روش های گوناگون مانند نقشه، نمودار، تصویر سه بعدی، مدل سازی و … طرح خود را به صورت شفاف و قابل فهم بیان می کند.
• اجرا: در این مرحله، طراح با همکاری سایر صنعتگران و پیمانکاران، طرح خود را به عمل می آورد. در این مرحله، طراح با رعایت استانداردها، قوانین و دستورالعمل های لازم، فضای سبز را با کیفیت بالا و به صورت دقیق و حساس اجرا می کند.
• نگهداری: در این مرحله، طراح با استفاده از روش های مناسب مانند آبیاری، کود دادن، بذر پاشی، هرس کاری و … فضای سبز را در حالت بهینه نگه دارد. در این مرحله، طراح با پاسخگویی به نظرات وشکایات کارفرما و کاربران، فضای سبز را به صورت پويا و تطبيق پذير نگه دارد.

برخي از نمونه های زيبا و خلاقانه طراحي ويلا باغ عبارتند از:

·        ويلا باغ چيلسي: يكي از شگفت انگيزترين نمونه های طراحي ويلا باغ در جهان است كه در سال 2023 توسط معمار مشهور انگليسي آندي استادل طراحي و اجرا شده است. اين ويلا باغ در منطقه چيلسي لندن واقع شده و داراي يك فضاي سبز فوق العاده زيبا و خلاقانه است كه با استفاده از عنصر هاي مختلف مانند آب، نور، گل و گياه، سنگ، شيشه و … به صورت هنرمندانه تركيب شده اند. اين ويلا باغ داراي يك استخر شنا، يك نافوره مدرن، يك باغ گل هاي رنگارنگ، يك باغ سبزيجات خوراكي، يك باغ چاي، يك باغ معلق و … است كه هر كدام داراي طرح و جزئيات خاص خود هستند. اين ويلا باغ نمونه ای از طراحی مدرن و پایدار فضای سبز است که با توجه به نیاز ها و سلایق کارفرما و کاربران طراحی شده است.

·        ویلا باغ روستایی: یکی از دلپذیرترین نمونه های طراحی ویلا باغ در جهان است که در سال 2022 توسط معمار معروف فرانسوی جان پیر لوکاس طراحی و اجرا شده است. این ویلا باغ در منطقه پروانس فرانسه واقع شده و دارای یک فضای سبز ساده و روستایی است که با استفاده از عنصر های محلی مانند سنگ، چوب، خاک، گل و گیاه، آب و … به صورت طبیعی و سنتی ترکیب شده اند. این ویلا باغ دارای یک حوضچه آب، یک باغ لواسان، یک باغ گل های خوشبو، یک باغ میوه، یک باغ عسل، یک باغ توت فرنگی و … است که هر کدام دارای طرح و جزئیات مناسب خود هستند. این ویلا باغ نمونه ای از طراحی روستایی و اکولوژیک فضای سبز است که با توجه به شرایط محلی و فرهنگی طراحی شده است.

·        ویلا باغ کلاسیک: یکی از باشکوه ترین نمونه های طراحی ویلا باغ در جهان است که در سال 2021 توسط معمار مشهور ایتالیایی رافائل سانتورین طراحی و اجرا شده است. این ویلا باغ در منطقه توسکان ایتالیا واقع شده و دارای یک فضای سبز عظیم و کلاسیک است که با استفاده از عنصر های مجلل مانند سنگ، مرمر، بتن، گل و گیاه، آب و … به صورت هندسی و متقارن ترکیب شده اند. این ویلا باغ دارای یک استخر شنا، یک نافوره بزرگ، یک باغ گل های فصلی، یک باغ سرو، یک باغ تمثال، یک باغ انار و … است که هر کدام دارای طرح و جزئیات زیبا و باشکوه خود هستند. این ویلا باغ نمونه ای از طراحی کلاسیک و مجلل فضای سبز است که با توجه به سلیقه و ثروت کارفرما و کاربران طراحی شده است.

هزینه ساخت ویلا‌ باغ:

هزینه ساخت ویلا باغ در ایران بستگی به عوامل مختلفی دارد، مانند موقعیت زمین، متراژ بنا، سبک طراحی، نوع متریال، نوع تاسیسات، نوع اسکلت و … . به طور کلی، هزینه ساخت ویلا باغ بالاتر از هزینه ساخت خانه است، چون علاوه بر هزینه های ساختمانی، هزینه های باغ آرایی و محوطه سازی نیز باید در نظر گرفته شود.

طراحی ویلا باغ نیازمند توجه به اصول معماری، باغ‌ سازی، امکانات تفریحی و نیازهای ساکنان است. این ترکیب باید با هماهنگی و توازن مناسبی انجام شود تا ویلا بتواند یک محیط زندگی شگفت‌انگیز و آرامش‌بخش را به ساکنان خود ارائه دهد.