طراحی و اجرای بام سبز

طراحی و اجرای بام سبز

با زیاد شدن زندگی شهری و آپارتمان نشینی دیگر مردم نظیر گذشته دسترسی به فضای سبز را ندارند و برای اینکه بتوانند دوباره به حس آرامش و زیبایی طبیعت دست یابند اقدام به اجرای بام سبز می‌کنند. حتی افرادی که علاقه‌ای به طراحی باز سبز در پشت بام و تراس خانه خود نداشته‌اند هم‌اکنون با دیدن زیبایی و مزایای بام سبز نظر خود را عوض کرده‌اند. در طراحی روف گاردن محیط اولویت طراح است، روف گاردن یا بام سبز به علت‌های متفاوت طراحی و ساخته میشوند که بستگی به کاربری ساختمان و نظر کارفرما دارد. سپس روف گاردن طراحی شده و بعد از تاکید کارفرما مرحله اجراء شروع میشود.

اکثر افراد فکر میکنند که طراحی و اجرای بام سبز میتواند ضرر داشته باشد و به ساختمان آسیب برساند اما در این حالت بهتر است بدانید که اگر اصول طراحی بام سبز رعایت شود و کلیه مراحل توسط تیم اجرایی متخصص انجام شود دیگر ضرر نخواهد داشت و در برابر آن با تحقیقات و آزمایش‌هایی که انجام شده است مشخص شده است که اجرای بام سبز می‌تواند خیلی برای ساختمان مفید باشد چرا که از هدر رفتن انرژی جلوگیری میکند و در پاکسازی هوا و یا بالا بردن ارزش ساختمان تاثیر بسزایی دارد.

اصول طراحی بام سبز

بام سبز یک طرح امروزی و زیباست که افراد زیادی از آن برای زیبا کردن ساختمان استفاده می‌کنند. البته روف گاردن در انواع متفاوت و طرح‌های متفاوت صورت می‌گیرد که هر نوع آن ویژگی‌ها و مزایای خاص خود را دارد.

1-   طراحی بام سبز متمرکز

این دیزاین روف گاردن بیشتر به نام intensive و یا باغ بام که عمق زیادی دارد شناخته میشود. این سیستم همانند محوطه سازی طراحی میشود و با قرار گرفتن گیاهان، درختان و المان‌های متفاوت در کنار هم، میتوانید محیطی آرام و فضای سبزی را داشته باشیم.

2-   طراحی بام سبز گسترده

کسانی که با طراحی بام سبز سر و کار دارند نام این نوع از طراحی را Extensive گذاشته‌اند. در این سیستم سطح وسیعی از بام توسط گیاهان پوشش داده میشود که به صورت چمن میباشد. به راحتی میتوانید در این طراحی رشد بیشتر گیاهان را می‌بینید، زیرا که سبک این طراحی بیشتر شبیه پارک میباشد.

3-   طراحی بام سبز نیمه متمرکز

در این سیستم گیاهان داخل جعبه یا فلاورباکس‌ها قرار می گیرند، که میتوان آن‌ها را در جاهای متفاوت بام نصب کرد.

4-   طراحی روف گاردن مدولار

این باغ بام با طراحی‌های دیگر تفاوت بسیاری دارد، زیرا که طراح‌های پیشین دارای لایه‌ای بودند که ضخامت آن زیاد یا کم بود؛ اما این طرح دارای این لایه نیست و کشت گیاه در جعبه صورت می‌گیرد.

5-   طراحی روف گاردن ترکیبی

این سیستم متمرکز با سیستم گسترده باهم ترکیب شده و کار می‌شوند به همین دلیل به این طرح ترکیبی می‌گویند. اصول طراحی بام سبز روی پشت بام ساختمان که زیبایی و جلوه خاصی به فضا می‌تواند بدهد به سه قسمت تقسیم میشود:

1.     طراحی وزن سازه برای ساخت بام سبز

2.     طراحی و جانمایی فاضلاب‌ها در روف گاردن

3.     طراحی المان‌ها و سازه‌هایی که در بام سبز اجرا می‌شوند

اجزای طراحی و اجرای بام سبز

باغ بام، بام‌های زنده و یا زیست بام شناخته می‌شوند. یک بام سبز، بام‌هایی هستند که مقدار یا تمام آن با پوشش‌های گیاهی و خاک یا با محیط کشت گیاهان پوشاننده میشود.

1-   لایه پوشش گیاهی بام سبز

انتخاب نوع پوشش گیاهی بسته به آب و هوا، طراحی سازه‌ای و هزینه نگهداری و تصورات طراحی و اجرای بام‌های سبز با محدودیت‌هایی مواجه است. از آنجایی که طراحی و اجرای بام‌های سبز تا حد الامکان سبک طراحی میشوند اغلب شامل پوشش هستند که میتواند در عمق کمی از خاک و با مراقبت و نگهداری کم یا بدون نگهداری رشد کنند.

2-   خاک مخصوص بام سبز

باید از خاک مخصوص استفاده کرد که حتی‌الامکان سبک باشد. براساس مقرارت ملی ساختمان مهندسان محاسب موظف هستند در هر متر مربع از بام ساختمان وزنی 150 کیلوگرمی را پیش بینی کنند. در حالی که بام‌های سبز حداکثر باری حدود 80 کیلوگرم در هر متر مربع در حالت مرطوب ایجاد میکنند. یک مخلوط معمولی مناسب مرکب از 1/3 ماسه 1/3 سنگ‌های متخلخل و 1/3 گیاه خاک مصنوعی (ترکیب از چوب پوسیده و کود نباتی) است.

3-   زهکشی بام سبز

شامل 35 تا 50 پلی اتیلن (مواد بازیافتی در دسترس) یا پلی استر میباشد. زهکشی روف گاردن بین محیط کاشت و لایه محافظت قرار می‌گیرد تا آب بتواند به هر جای بام سبز به سیستم زهکش ساختمان جریان یابد.

4-   عایق محافظت بام سبز

این لایه بیشتر شامل لایه هایی است که یا بام را از نشت کردن و نفوذ آب حفاظت می کنند یا از سیستم عایق کاری محافظت می نمایند.

5-   عایق سقف روف گاردن

بام را از نشت کردن و چکه کردن محافظت می کند. غشا هم به شکل یک لایه یکپارچه ضد آب و هم به شکل شیت های به هم پیوسته استفاده می گردد.

سه عامل مهم و اساسی در طراحی بام سبز

1.     در نظر گرفتن وزن اضافه شونده به ساختمان

2.     یکپارچه سازی غشا ضد آب با سیستم کل (این غشا ضد آب باید در برابر عواملی مانند تغییرات دمایی و فصلی ، نفوذ ریشه ، حشرات و رطوبت مقاومت لازم را داشته باشد)

3.     در آخر در نظر گرفتن میزان تخلیه آب

مراحل طراحی و اجرا بام سبز

1-   بازدید و مشاوره روف گاردن

اولین مرحله در طراحی بام سبز بازدید از مکان اجرایی و محله ایی می باشد که قرار است مراحل محوطه سازی در آن پیاده سازی شود. در این مرحله باید شرایط زیست محیطی و ابعاد و … به طور دقیق توسط مهندسین و کارشناسان مربوطه بررسی شود تا بتوان از بهترین متریال ها و روش ها برای طراحی بام سبز در آن مکان بهره مند شد.

2-   طراحی اولیه پلان بام سبز

تیم طراحی مهندسان شهر با توجه به برداشت های وضع موجود و خواسته های کارفرما طراحی روف گاردن به صورت پلان انجام داده و پلان  طراحی شده در دو گزینه متفاوت به همراه ریز قیمت اجرا و هزینه های مورد نیاز اختیار کارفرما قرار می گیرد.

3-   اجرای روف گاردن

پس از تایید پلان طراحی شده و تصویب آن، طرح به تیم اجرا ابلاغ می شود.

قسمت اجرا در فاز های مختلفی انجام می شد که چند مورد را در ادامه مطلب برای شما آورده ایم :

1-     ساخت فلاورباکس و کاشت گیاهان بام سبز

2-     اجرای قسمت های سفارشی

اجرای قسمت های سفارشی بر روی بام نظیر آلاچیق، پرگولا، آتریوم، راهروی چوبی ، سیستم آبیاری اتوماتیک و … می باشد.

• انتخاب گیاهان مناسب برای پوشش گیاهی : بعد از اینکه شرایط مورد بررسی قرار گرفت نوبت به انتخاب گیاهان میرسد. گیاهانی که قرار است بر روی بام سبز کاشته شوند باید با دقت انتخاب شوند و با شرایط محیطی و آب هوای منطقه سازگار باشند.
• مدیریت آب و شرایط آبیاری گیاهان : یکی از مهم ترین و تاثیر گذار ترین عوامل در عمر بام سبز طراحی شده مدیریت مناسب آب میباشد. برای اینکه بتوان فضای سبز را زنده نگه داشت باید آبیاری به صورت دقیق و منظم انجام گیرد و از طرفی نیز حفظ و هدر ندادن آب حائز اهمیت می باشد در این راستا شرکت مهندسان شهر سعی بر این دارد که تمام مراحل آبیاری را به صورت هوشمند و خودکار پیش ببرد. همچنین میتوان از سیستم های جمع و ذخیره آب باران استفاده کرد و اینگونه در مصرف آب شهری نیز صرفه جویی میشود.
• لایه‌های سازگار برای امنیت گیاهان و ساختمان : یکی از اصول اساسی طراحی بام سبز این است که حتما باید از لایه هایی در اجرا استفاده شود که علاوه بر حفظ محیط زیستی عایق آب و گرما و لایه های جلوگیری از نفوذ ریشه باشد تا حین آبیاری گیاهان آسیبی به ساختمان نرسد.
• در کل، طراحی بام سبز باید با رعایت اصول با صورت گیرد تا بهترین نتیجه در حفظ محیط زیست و بهبود فضای زندگی و کاری به عمل آید.

عناصر مورد استفاده در بام سبز

1. فلاور باکس)جعبه گل- (flower box
2. سنگ ریزه و قلوه سنگ
3. چمن مصنوعی یا طبیعی
4. خاک
5. زهکشی
6. انواع  گیاهان (می توان از گیاهان معطر برای بهتر کردن فضا و گیاهان چند ساله به علت نگهداری راحت تر استفاده کرد)
7. دیوار سبز
8. آبنما
9. آلاچیق
10. اجرای نورپردازی

مزایای طراحی بام سبز

بام سبز علاوه بر زیبایی می تواند استفاده های کاربردی مانند خنک کردن فضا ، عایق سازی ، کاهش سر و صدا و حتی کاشت میوه و سبزی را داشته باشد .  بام سبز (Roof garden) باعث جلوگیری از اتلاف انرژی می شود در تابستان سایه ای برای سقف و در زمستان به صورت یک عایق عمل می کند . استفاده مناسب از آب باران و جلوگیری از اتلاف آب و حتی کاهش خطر ایجاد سیل. ایجاد فضای اضافی کاربردی. فیلتر هوا به این صورت که گیاهان دی اکسید کربن را گرفته و اکسیژن تولید می کنند .

معایب طراحی بام سبز

برخی پیامدهای منفی استفاده از بامهای سبز به شرح زیر است .برای ساخت بام سبز استحکام سازه و تقویت سازه حائز اهمیت می باشد .در طراحی بام سبز طراحی باید با شرایط آب و هوایی مطابقت داشته باشند .بامهای سبز همچنین نیازمند معیارهای سازه ای قابل قبول میباشد.بسیاری از بامهای موجود، بدلیل بار وزن ملزومات خاک و گیاهان برای دارا بودن بام سبز مناسب نیستند.در این بین یک دال بتنی در تبدیل به بام سبز بسیار کاراکتر از دالهای چوبی یا فلزی است .

تفاوت طراحی فضای سبز با بام سبز

طراحی روف گاردن ظاهرا شباهت زیادی با طراحی فضای سبز و محوطه باغ و ویلا دارد، اما در باطن و زیر سازی کاملا با هم متفاوت اند . حتی عناصری که در بام استفاده می شوند و نوع گل و گیاهان نیز متفاوت است . طراحی بام بسته به سلیقه افرادی یا فردی دارد که قرار است از آن استفاده کند . کارشناسان شرکت مهندسان شهر اطلاعات لازم و ابعاد و اندازه دقیق را به طراحان انتقال داده و کارفرما نیز خواسته های خود از فضا را بیان کرده و کار طراح شروع می شود .

ویژگی‌های گیاهان مورد استفاده در بام سبز

• ارتفاع رشد کم
• رشد و گسترش سریع
• گیاه عادت داشته باشد به خشکی و کم آبی
• کاشت دانه و کوددهی لازم نداشته باشد
• نگهداری و رسیدگی بسیار کم باشد
• نیاز به آبیاری خاص یا کود دهی خاصی نداشته باشد
• رشد فیبری بطوری‌که روی سطح سقف گسترده شود و از سطح محافظت کند.
• گیاهان بکار رفته در بام سبز نباید گرده افشانی در هوا داشته باشد، چون ممکن است به پوشش گیاهی مناظر اطراف آسیب برسانند.

پشت بام سبز

پشت بام سبز یا روف گاردن، به فضای سبزی اطلاق می‌شود که بر روی پشت بام ساختمان‌ها احداث می‌شود. این فضای سبز می‌تواند شامل باغچه، گلدان، درختچه و حتی چمن باشد و به عنوان یک فضای تفریحی و آرامش‌بخش برای ساکنین ساختمان مورد استفاده قرار گیرد.

مزایای پشت بام سبز بسیار متنوع و قابل توجه است. از جمله این مزایا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کاهش دمای محیط: بام سبز با ایجاد سایه و تبخیر آب، دمای محیط را به طور قابل توجهی کاهش می‌دهد. این امر به خصوص در مناطق گرم و خشک می‌تواند بسیار مفید باشد.
• کاهش آلودگی هوا: گیاهان موجود در بام سبز با جذب ذرات معلق و گازهای مضر، به تصفیه هوا و کاهش آلودگی کمک می‌کنند.
• عایق صوتی: بام سبز می‌تواند به عنوان یک عایق صوتی عمل کند و از ورود صداهای مزاحم به داخل ساختمان جلوگیری کند.
• زیبایی بصری: بام سبز به زیبایی بصری محیط و ساختمان می‌افزاید و چشم‌انداز زیبایی را برای ساکنین و رهگذران ایجاد می‌کند.

علاوه بر مزایای ذکر شده، بام سبز می‌تواند به افزایش تنوع زیستی و جذب پرندگان و حشرات مفید نیز کمک کند.