طراحی معماری

• طراحی معماری

طراحی معماری پروسه و فرآیندی است که در آن فضاهایی با عملکردهای گوناگون در مکانی مناسب با توجه به شرایط محیطی به طور هنرمندانه خلق و بنا می شوند . در نتیجه طراحی معماری جواز ساخت از دستگاه های مربوطه اخذ می شود و با اتمام عملیات ساختمانی گواهی پایان کار فرآیند انجام پروژه را تکمیل می کند . در ادامه گروه مهندسان بخش های مختلف پروسه طراحی معماری را شرح می دهند.

3 بخش کلی روند طراحی معماری را شامل می شوند . به ترتیب مطالعات ، طراحی فاز یک و سپس طراحی فاز 2 کلیت یک طراحی را شکل می دهند.

• مطالعات

برای شروع یک پروژه قبل از هر تصمیمی نیاز به بررسی و تحلیلی همه جانبه داریم . شناخت نقاط قوت و ضعف و امکانات و محدودیت ها در وهله اول به شفافیت مسائل پروژه کمک می کند . همزمان با مطالعات امکان سنجی ، بررسی نیاز های کارفرما و همچنین نیاز های سایت پروژه صورت می گیرد تا پاسخ های آن ها در مرحله شناخت ابعاد مختلف دقیق تر مشخص شود . در واقع نیاز ها و امکانات و محدودیت ها همچون قطعات یک پازل در کنار هم به ما نشان می دهند که از چه پتانسیل هایی در محیط طرح می توان بهره گرفت . با تحلیل دقیق و کمی خلاقیت گاهی از نقاط ضعف نیز می توان در راستای رفع نیاز ها استفاده کرد .

تحلیل سایت و بررسی شرایط محیطی شامل توپوگرافی ، منظر و چشم انداز ، محدوده های ترافیکی و بار ترافیکی ، نور طبیعی و دسترسی ها و ... به استفاده بهینه از مکان کمک می کند . همچنین مطالعه آب و هوا و شرایط اقلیمی و در صورت نیاز خرداقلیم منطقه مورد نظر به شکل گیری طرح معماری و صرفه جویی در بخش  مصرف انرژی موثر هستند ؛ از سویی انتخاب مصالح در قسمت های مختلف پروژه و از طرف دیگر جهت های مناسب تهویه و نورگیری برای ما حائز اهمیت هستند . به این منظور بازدید ها و مطالعات میدانی در درک بهتر و لمس واقعیت زمین کمک می کند.

بررسی مسائل اقتصادی و گردش سرمایه در پروژه یکی دیگر از موارد مهم در مطالعات است . میزان هزینه در بخش های مختلف با یک متره و برآورد حدودی تا حدی قابل تشخیص خواهد بود و میزان موفقیت آمیز بودن پروژه از نظر بازگشت پول را نیز مشاوران بررسی خواهند کرد . در این رابطه مسائل تاسیساتی نیز نقش به سزایی در میزان هزینه ها داشته و گاهی هزینه های اولیه در این قسمت ، در بلند مدت صرفه جویی قابل توجهی را برای کارفرمایان رقم خواهد زد .

سپس برای اخذ تصمیم های بهتر در طراحی از تحلیل نمونه موردی های مشابه استفاده می شود . شناخت مسائل و عواملی که موجب شکست یا موفقیت سایر پروژه های با کاربری مشابه شده اند و بهره گیری از تجربیات آن ها مسیر پیش رو را هموارتر و روشن تر می کند .

شناخت ابعاد فرهنگی و فرآیند زندگی مردم نیز در رشد پروژه نقش دارد از این رو سنت ها و آداب و رسوم نیز رصد خواهد شد . سبک زندگی و برخورد و توقعات مخاطبان از یک پروژه به ما کمک می کند تا متوجه شویم چه نکاتی را در فضاهای مختلف برای تعامل استفاده کننده با ساختمان و محیط بایستی مدنظر قرار دهیم .

با انجام این مرحله طرح توجیهی از طرح تهیه شده و شمای کلی طرح در ذهن معمار شکل می گیرد و نیاز های سازه ای را نیز با مهندسین سازه مطرح کرده و با تعامل طرفین تناقض ها رفع خواهند شد .

• طراحی فاز یک

پس از روشن شدن خواسته ها ، پتانسیل ها و محدودیت ها کانسپت های اولیه از ذهن معمار به بستر طراحی منتقل می شوند . تشکیل گروهی بین معماران برای ایده پردازی و طوفان فکری در این مرحله انجام می شود . اتود های گوناگون و تحلیل هر یک از آن ها از جنبه های مختلفی که در بخش مطالعات درباره آن ها اطلاعات کسب کردیم  ، خط و خطوط طراحی را معین می کند . موضوع و کاربری پروژه روش طراحی معماری را تعیین می کند و عملکردگرا و فرم گرا دو شیوه اصلی طراحی به حساب می آیند . در روش فرمال بیشتر به تخیلات معمارانه پرداخته می شود اما در روش عملکردی استانداردهای فضای موردنیاز و روابط عملکردی فضاها موردتوجه هستند .

تدوین برنامه فیزیکی مورد نیاز و دیاگرام های روابط فضایی و عملکردی برای شروع طراحی لازم هستند . تعیین درصد ارتباطات فضاها از لحاظ گردش کار و پروسه عملکردشان در جانمایی آن ها و طراحی داخلی بسیار مهم می باشد . پس از طراحی عناصر معماری مانند ستون ، دیوار و ... طراحی مبلمان فضاها نیز متأثر از دیاگرام ها خواهد بود تا سهولت رفت و آمد را منجر شده و کارکرد فضا را تقویت کند .

بسته به فرد طراح ابزار گوناگون جهت طراحی در دسترس است و اصلا مسئله مهمی نیست ؛ آنچه که اهمیت دارد تفکر طراحی است . خلق فضا در این مرحله انجام می شود و طراحی معماری در حدی که با ضوابط مغایرت نداشته باشد ، کافیست ؛ زیرا این مرحله برای شکل گیری کلی طرح است و بیشتر به جنبه های معنا و مبانی نظری و منطقی بودن پروژه پرداخته می شود .

در این مرحله معماران و طراحان به سبک های مختلف معماری رجوع کرده و باتوجه به روحیات کارفرما اصول مورد نظر را می یابند مانند سبک سنتی هر ملت ، سبک بومی ، سبک کلاسیک ، سبک مدرن یا پست مدرن و ... . هر سبکی از معماری قواعد مربوط به خود را دارد و مسیر طراحی را نشان می دهد . ترکیب اصول با خلاقیت های طراح ترکیب طرح را می سازد و در نهایت ارتباطات در پروژه را منجر می شود .

نقشه ها و تصاویر لازم جهت ارائه به کارفرما تهیه می شوند و جلسات توجیهی برای ایشان مهیا می شود . در این تعاملات طرح معماری در نقشه ها و تصاویر و محیط درون و بیرون به صورت کامل بررسی شده و ممکن است دستخوش تغییراتی شود . گاهی این تغییرات از جانب کارفرما نکات قوت پررنگی را به پروژه می افزاید و گاهی متاسفانه بدون آگاهی و درک مناسب از مباحث معماری و صرفا توجه به سلیقه شخصی یا تبلیغات معماری مبتذل در بازار کار کیفیت طرح را پایین می آورد . از این رو اطمینان به معماری که خالق فضای زندگی یا کار شماست ، آرامش و کیفیت را ارتقا خواهد داد .

• طراحی فاز دو

پس از به سرانجام رسیدن سبک و سیاق طراحی و تأییدات لازم ( شخصی و قانونی ) ، نقشه های دقیق و مستند از پروژه مورد نیاز است . مدارک دو بعدی و جزئیات های لازم برای اجرای دقیق پروژه تهیه و مورد استفاده قرار می گیرند . البته این نقشه ها نیز بایستی مجددا تأیید گردند.

در این مرحله نقشه های فاز یک در چهار رشته معماری ، سازه ، تأسیسات برقی و مکانیکی طراحی فاز 2 می شوند . انطباق آن ها با یکدیگر و با مقررات ملی ساختمان ضروری است . چنانچه در این مرحله دقت کافی به عمل آید ، مراحل اجرا منظم پیش می روند و چنانچه نقشه ها هر گونه نکته مبهم داشته باشند ، در روند کار اختلال ایجاد می شود .

در کنار آنچه که برای تأییدات مقررات ملی نیاز است ، در دیتیل های خاص و طراحی های معمارانه ای که اجرای آن ها دقیقا باید طبق طراحی معمار انجام شود ، نقشه های فاز 2 مرتبط با آن ها بایستی انجام گیرد تا تیم اجرایی طبق مشخصات مندرج در آن ها اتصالات و نصب را اجرا کنند . به طور مثال در بعضی پروژه ها معماری داخلی و خارجی با یک سری دیتیل ها به هم مرتبط هستند و یا در المان ها و باکس گل های نما ، نمایش طرح معماری مدنظر وابسته به نوع اجراست.