مبحث 3 مقررات ملی ساختمان ایران با عنوان حفاظت ساختمان‌ها در مقابل حریق به موضوعات مرتبط با ایمنی ساختمان‌ها در برابر آتش‌سوزی می‌پردازد. هدف این مبحث، طراحی و اجرای ساختمان‌هایی است که مقاومت کافی در برابر خطرات حریق داشته باشند و از جان و مال افراد محافظت کنند. این مبحث اصول و مقررات لازم برای جلوگیری از وقوع حریق، کنترل و مهار آن، و نیز تسهیل عملیات امدادرسانی را ارائه می‌دهد.
سرفصل‌های اصلی مبحث 3
- تعاریف و کلیات
- معرفی اصطلاحات و مفاهیم پایه، مانند مقاومت در برابر حریق، درجه خطرپذیری ساختمان، و گروه‌های ساختمانی.
- دسته‌بندی ساختمان‌ها بر اساس کاربری، ارتفاع، و نوع سازه.
- الزامات عمومی حفاظت در برابر حریق
- پیش‌بینی راه‌های خروج ایمن.
- استفاده از مواد ساختمانی مقاوم در برابر آتش.
- طراحی سیستم‌های اعلام و اطفاء حریق.
- راه‌های خروج و تخلیه اضطراری
- حداقل تعداد و عرض راه‌های خروج.
- طراحی پله‌های فرار، درها و مسیرهای اضطراری.
- الزامات روشنایی و علائم راهنمای خروج.
- سیستم‌های اعلام و اطفاء حریق
- مشخصات سیستم‌های اعلام حریق (دستی و اتوماتیک).
- تجهیزات اطفاء حریق (مانند اسپرینکلرها و کپسول‌های آتش‌نشانی).
- الزامات نصب و نگهداری این سیستم‌ها.
- مقاومت ساختمان‌ها در برابر حریق
- مشخصات مصالح ساختمانی مقاوم در برابر آتش.
- الزامات جداکننده‌های داخلی و دیوارهای بین واحدها.
- محدودیت‌های مربوط به استفاده از مواد قابل اشتعال.
- دسترسی و تسهیلات برای عملیات آتش‌نشانی
- پیش‌بینی مسیرهای دسترسی خودروهای آتش‌نشانی.
- محل‌های استقرار تجهیزات و مخازن آب.
- الزامات ویژه برای ساختمان‌های بلندمرتبه.
- ساختمان‌های خاص و کاربری‌های ویژه
- ضوابط برای ساختمان‌های تجاری، بیمارستان‌ها، مدارس، و صنعتی.
- تدابیر ایمنی برای فضاهای عمومی، مانند پارکینگ‌ها و انبارها.
نکات مهم
- ارتباط با دیگر مباحث مقررات ملی ساختمان:
این مبحث باید با سایر مباحث مقررات ملی، به‌ویژه مبحث 4 (الزامات عمومی ساختمان)، مبحث 9 (سازه‌های بتن آرمه) و مبحث 11 (اجرای صنعتی ساختمان) هماهنگ باشد.
- توجه به ارتفاع ساختمان و کاربری:
ضوابط ایمنی در برابر حریق بسته به ارتفاع و نوع کاربری ساختمان تغییر می‌کند.
- پیشگیری و آموزش:
تأکید ویژه‌ای بر آموزش کاربران ساختمان و نگهداری تجهیزات ایمنی وجود دارد.
مبحث 3 مقررات ملی ساختمان (حفاظت ساختمان‌ها در مقابل حریق) به گونه‌ای طراحی شده است که تمامی جنبه‌های ایمنی ساختمان در برابر حریق، از پیشگیری تا اطفاء و تخلیه اضطراری، را شامل شود. در ادامه، بخش‌های مختلف این مبحث را با عمق بیشتری بررسی می‌کنیم:
۱. تعاریف و کلیات
این بخش به معرفی اصطلاحات کلیدی می‌پردازد که برای درک ضوابط لازم است:
- مقاومت در برابر آتش (Fire Resistance): مدت‌زمانی که یک جزء ساختمانی (دیوار، سقف، ستون و غیره) می‌تواند در برابر حریق مقاوم باشد بدون اینکه کارکرد اصلی خود را از دست بدهد. این مدت بر حسب ساعت یا دقیقه بیان می‌شود.
- گروه‌های ساختمانی: ساختمان‌ها بر اساس کاربری (مسکونی، تجاری، صنعتی و ...) و درجه اهمیت، به دسته‌های مختلف تقسیم می‌شوند.
- مواد قابل اشتعال: تعریف و محدودیت‌های استفاده از مواد ساختمانی که ممکن است خطر حریق را افزایش دهند.
۲. الزامات عمومی حفاظت در برابر حریق
در این بخش، اصول کلی حفاظت ارائه شده است:
- مواد ساختمانی:
استفاده از موادی که ضریب مقاومت در برابر حریق مشخصی دارند، مانند بتن، فلزات پوشش‌دار، و دیوارهای ضد حریق.
- سیستم‌های تهویه و دودبَر:
الزام به طراحی سیستم‌هایی که دود و گرما را در هنگام حریق از ساختمان خارج کنند و به افراد کمک کنند راه‌های خروج را پیدا کنند.
۳. راه‌های خروج و تخلیه اضطراری
راه‌های خروج به عنوان یکی از مهم‌ترین بخش‌های ایمنی در برابر حریق، در این مبحث بسیار مورد توجه است:
- تعداد و عرض راه‌های خروج:
بسته به تعداد افراد در ساختمان، حداقل تعداد و عرض راه‌های خروج مشخص می‌شود.
- پله‌های فرار:
پله‌های فلزی یا بتنی با پوشش مقاوم در برابر حریق که دسترسی ایمن برای خروج فراهم می‌کنند.
- علائم خروج:
نصب علائم استاندارد و چراغ‌های اضطراری برای نشان دادن مسیرهای خروج.
۴. سیستم‌های اعلام و اطفاء حریق
این سیستم‌ها به دو بخش تقسیم می‌شوند:
- سیستم اعلام حریق:
این سیستم شامل آشکارسازها، هشداردهنده‌ها، و کنترل‌کننده‌هایی است که در مراحل اولیه حریق، ساکنان را مطلع می‌کنند. می‌تواند دستی یا اتوماتیک باشد.
- سیستم اطفاء حریق:
- خاموش‌کننده‌های دستی: مانند کپسول‌های آتش‌نشانی.
- سیستم اسپرینکلر: سیستم اتوماتیکی که به صورت خودکار با تشخیص گرما یا دود فعال می‌شود.
- شبکه لوله‌کشی آب آتش‌نشانی: شامل شیلنگ‌ها و جعبه‌های آتش‌نشانی نصب‌شده در نقاط مختلف.
۵. مقاومت ساختمان‌ها در برابر حریق
این بخش، الزامات مربوط به سازه‌ها را بیان می‌کند:
- دیوارهای مقاوم در برابر حریق:
این دیوارها برای جداسازی واحدهای مختلف یا بخش‌هایی از ساختمان طراحی می‌شوند و باید مقاومت حداقلی در برابر آتش داشته باشند.
- پوشش سازه‌ها:
اسکلت فلزی و بتنی باید با موادی مانند گچ یا مواد نسوز پوشانده شوند تا در دماهای بالا عملکرد خود را حفظ کنند.
۶. دسترسی و تسهیلات عملیات آتش‌نشانی
ساختمان‌ها باید امکاناتی داشته باشند که به نیروهای آتش‌نشانی کمک کنند:
- مسیرهای دسترسی خودروهای آتش‌نشانی:
طراحی رمپ‌ها و راه‌های عبوری که امکان دسترسی خودروهای آتش‌نشانی به تمام نقاط ساختمان را فراهم کند.
- محل استقرار تجهیزات:
محل‌هایی برای قرار دادن تجهیزات آتش‌نشانی یا مخازن آب پیش‌بینی می‌شود.
۷. ساختمان‌های خاص و کاربری‌های ویژه
برخی ساختمان‌ها نیاز به تدابیر خاص دارند:
- ساختمان‌های بلندمرتبه:
الزامات بیشتری از جمله پله‌های اضطراری مجزا، آسانسورهای ایمن در برابر آتش، و سیستم‌های فشار مثبت هوا در راه‌پله‌ها.
- ساختمان‌های بیمارستانی و مدارس:
تسهیلاتی برای خروج سریع و ایمن بیماران و دانش‌آموزان.
- پارکینگ‌ها و انبارها:
پیش‌بینی سیستم‌های تهویه قوی برای کنترل دود و گازهای ناشی از حریق.
تغییرات در نسخه‌های جدید
نسخه‌های جدید مبحث 3 بر اساس تغییرات در استانداردهای بین‌المللی و پیشرفت‌های فناوری، برخی موارد زیر را بهبود داده‌اند:
- سیستم‌های هوشمند ایمنی: استفاده از تکنولوژی هوش مصنوعی و اینترنت اشیاء (IoT) برای پیشگیری از حریق.
- هماهنگی با استاندارد NFPA (انجمن ملی حفاظت از آتش): همسوسازی با استانداردهای جهانی.
اهمیت مبحث 3 برای مهندسین و سازندگان
- مهندسین معمار: برای طراحی راه‌های خروج و فضاهای امن.
- مهندسین عمران: برای انتخاب مصالح مقاوم و طراحی سازه‌های ایمن.
- سازندگان: برای اجرای سیستم‌های ایمنی و رعایت مقررات.
ورود/ثبت نام(current)
نظرات شما