ضوابط و مقررات طراحی نورگیر

مقررات و تکالیف مربوط به طراحی نورگیر

توضیح نورگیر

نورگیر، به عبارت ساده، یک فضای خالی در حجم ساختمان است که با هدف کاهش استفاده از نور مصنوعی، تهویه هوا و ورود نور به لایه‌های داخلی ساختمان طراحی می‌شود. طراحی نورگیر یک راهکار برای دستیابی به نور طبیعی در ساختمان‌هایی است که در برخی از فضاها امکان دریافت نور طبیعی وجود ندارد.

حداقل عمق لازم برای نورگیر ساختمان به شرح زیر است:

الف) برای زمین‌هایی که مساحت آن‌ها کمتر از 200 مترمربع است، حداقل عمق نورگیر برای فضاهای اصلی و فرعی از پلاک یا گذر مجاور 2 متر است. حداقل مساحت نورگیر در تهیه نقشه شهرداری برای قطعات کوچک‌تر یا مساوی ۲۰۰ مترمربع برای فضاهای اصلی برابر با %۶ (شش درصد) مساحت اصلاحی زمین است. حداقل مساحت نورگیر برای فضاهای فرعی در قطعات کوچک‌تر یا مساوی ۲۰۰ مترمربع برابر با %۳ (سه درصد) مساحت اصلاحی زمین و حداقل عمق نورگیر ۲ متر الزامی است.

ب) برای زمین‌هایی که مساحت آن‌ها بیشتر از 200 مترمربع است، در فضاهای اصلی حداقل عمق نورگیر 3 متر و در فضاهای فرعی حداقل عمق نورگیر 2 متر است. حداقل مساحت نورگیر در تهیه نقشه شهرداری برای قطعات بزرگتر از ۲۰۰ مترمربع برای فضاهای اصلی برابر با ۱۲ مترمربع و حداقل بعد نورگیر ۳ متر الزامی است. حداقل مساحت نورگیر برای فضاهای فرعی در قطعات بزرگتر از ۲۰۰ متر مربع برابر با ۶ مترمربع و حداقل بعد نورگیر ۲ متر الزامی است

.

نورگیرها و مقررات شهرداری

هنگامی که نام نورگیر در یک فضای معماری ذکر می‌شود، ذهن بیشتر ما به متریال استفاده شده در نورگیر می‌اندیشد و چیزی مانند شیشه برای همه ما شناخته شده است. مقررات شهرداری در بسیاری از موارد درباره نورگیرها مداخله دارد. مانند : ابعاد نورگیر و مساحتی که برای نورگیری لازم است؛ با توجه به اصلی و فرعی بودن فضا، اینکه نورگیرها چه درصد از مساحت زمین را تشکیل می‌دهند، فاصله پنجره‌های نورگیر از یکدیگر چقدر باید باشد، نوع کاربری فضا و نورگیرهای مورد نیاز برای آن و …

در این بین، یکی از مواردی که مقررات شهرداری خاص خود را دارد، مسئله نورگیرها در زمان اشراف ساختمان‌ها به یکدیگر است. برای رعایت قانون عدم اشراف، براساس مقررات شهرداری، شیشه پنجره‌های نورگیر باید مشجر باشد که برای برخی از مناطق نیز اجرای برچسب مشجر در کمیسیون داخلی رفع تعرض تصویب می‌شود.

اگر تمام مراحل طراحی یک ساختمان را استاندارد در نظر بگیریم، یعنی اگر در نظر بگیریم که ساختمانی پنجره‌هایی دارد که در حیاط خلوت تعبیه شده‌اند که مشرف به حیاط همسایه است  و این نورگیرها و حیاط خلوت طبق ضوابط شهرداری و استاندارد طراحی و تعبیه شده اند، تا ارتفاع ۱٫۷۰ نمیتوان پنجره بازشو داشت و تا این ارتفاع فقط می‌شود از شیشه مشجر استفاده نمود و از ارتفاع ۱٫۷۰ به بعد استفاده از شیشه معمولی و بازشو مجاز می‌باشد.

تفاوت حیاط خلوت و پاسیو

با توجه به  ضوابط  شهرداری پاسیو در میانه ساختمان و حیاط خلوت در پشت ساختمان قرار می گیرد، یا به بیان دیگر پاسیو جزئی از زیر بنا و تراکم ساختمان ها در نظر گرفته می شود ولی حیاط خلوت محاسبه نمی شود.

چه قسمت هایی باید نورگیر داشته باشد؟

سه فضای ساختمان یعنی پذیرایی، اتاق خواب و آشپزخانه باید از نور طبیعی برخوردار باشد.

شیوه محاسبه مساحت نورگیرها

ابعاد نورگیر و مساحت لازم جهت نوردهی به فضاهای اصلی مانند پذیرایی، اتاق خواب و غیره از حداقل دو مقدار زیر به دست می آید:

الف) ۱۲ متر مربع

ب) ۶ درصد مساحت زمین (مطابق بخشنامه­ جدید مساحت بعد از اصلاحی در نظر گرفته می­ شود.(

مساحت لازم نورگیرها جهت فضاهای فرعی از جمله آشپزخانه از حداقل دو مقدار زیر به دست می­ آید:

الف) ۱۲ متر مربع

ب) سه درصد مساحت زمین (مطابق بخشنامه­ جدید مساحت بعد از اصلاحی در نظر گرفته می شود.

حداقل مساحت لازم برای نورگیر چهار متر مربع است (یعنی در هر حالتی مساحت نورگیر نمی­ تواند از چهار متر مربع کمتر باشد)

رعایت فضاهای مشخص شده در ساختمان‌هایی که دارای نورگیر یا حیاط خلوت هستند، چه اداری باشند یا مسکونی، الزامی است و سازنده باید به آن پایبند باشد.

اگر موارد ذکر شده در مورد نورگیرها و مساحت آن‌ها یا به طور کلی قوانین ساخت نورگیر در ساختمان به درستی رعایت شوند، مساحت کل نورگیر و حیاط خلوت از مساحت زیربنای ساختمان کاهش می‌یابد

.

مشرفیت و نورگیر

    در صورت اشرافیت پنجره‌های پذیرایی واحدهای مسکونی در نورگیر، حداقل فاصله پنجره‌ها از یکدیگر باید ۳ متر باشد.

نورگیر شمالی :

    در مورد نورگیرهای شمالی ساختمان، رعایت عرض حداقل ۲ متر و مساحت ۱۲ مترمربع الزامی است.

    برای ساختمان‌های تا ۲ طبقه روی پیلوت و زمین‌های کمتر از ۲۰۰ مترمربع در مورد نورگیری حیاط خلوت‌ها یا نورگیرهای شمالی، حداکثر ۶ درصد مساحت زمین کافی است.

نورگیر شرقی و غربی :

در مورد نورگیرهای شرقی و غربی تا ۵ طبقه روی پیلوت با عرض ۲ متر و از ۵ طبقه به بالا مطابق با نورگیر مرکزی در نظر گرفته می‌شود.

 نورگیر سقف یا پنجره سقفی:

این نوع نورگیرها، نورگیر سقف یا پنجره سقفی نامیده می‌شوند. این نورگیرها تمام یا بخشی از فضای سقف ساختمان را به منظور روشن‌سازی تشکیل می‌دهند

.

قوانین ساخت نورگیر در ساختمان

برای محاسبه مساحت نورگیر در ساختمان، توجه به موارد زیر ضروری است

در صورتی که نورگیر در مرکز ساختمان ساخته شود، برای محاسبه ابعاد آن، دیوار در نظر گرفته نمی‌شود، و فقط مساحت نورگیر بدون اندازه دیوار از مساحت زیربنای ساختمان کاهش می‌یابد.

در مواردی که بخشی از نورگیر ساختمان (یک یا چند ضلع) به ساختمان یا حیاط همسایه ختم می‌شود، درز انقطاع و یا مساحت دیوار ختم شده با ساختمان یا حیاط همسایه نیز در محاسبه مساحت کل نورگیر در نظر گرفته شده و از مساحت زیر بنای کل ساختمان کسر می‌گردد.

فاصله‌های نورگیرها چقدر باید باشد؟

فاصله‌های پنجره‌های نورگیر در طبقات با بیش از یک واحد آپارتمانی به شرح زیر است:

الف) حداقل فاصله پنجره‌های نورگیر فضای اصلی به فرعی و فضای فرعی به فرعی چهار متر است.

ب) حداقل فاصله پنجره‌های نورگیر فضای اصلی به اصلی ۶ متر است.

دو بند بالا برای ساختمان‌هایی که حداکثر شامل 6 طبقه می‌باشند، به کار می‌روند.

در صورتی که ساختمانی بیش از 6 طبقه داشته باشد، باید نورگیری اتاق‌ها و مساحتی که برای ساخت نورگیرها در نظر گرفته می‌شود، طوری پیش‌بینی شود که مورد قبول شورای معماری منطقه قرار بگیرد.

حداقل مساحت نورگیر برای واحدهای تجاری و اداری ۲۵ متر مربع است (که جزء زیر بنا و تراکم محسوب نمی‌شود.)

همانطور که در بالا نیز گفته شد، در بناهایی که پنجره‌های مجاز آنها بر اساس ضوابط و مقررات جاری طراحی و تعبیه شده و از طریق حیاط خلوت با نورگیرهای مشرف به حیاط منازل همسایگان است (با رعایت کامل طول و عرض حیاط خلوت) استفاده از پنجره‌های بازشو تا ارتفاع یکصد و هفتاد (۱۷۰) سانتیمتر مجاز نبوده و مالکین ملزم به استفاده از شیشه‌های مشجر تا ارتفاع یک صد و هفتاد (۱۷۰) سانتیمتر هستند و در موارد بالاتر از یک صد و هفتاد (۱۷۰) سانتیمتر استفاده از پنجره‌های بازشو و شیشه‌های معمولی مجاز است.

حداکثر ارتفاع دیوار نورگیر با مصالح اساسی سه متر است و مابقی ارتفاع باید با مصالح غیر اساسی و سبک (نبشی- شیشه و …) رفع مشرفیت شود.

در طراحی نقشه شهرداری، فضاهایی که برای تهویه و نوردهی (برای سرویس‌های بهداشتی) و یا عبور لوله‌های تاسیساتی و کانال کولر و غیره، تعبیه می‌شوند و فاقد ابعاد و مساحت‌های حداقل و استاندارد هستند و به عنوان داکت محسوب می‌شوند، مساحت آنها جزء زیربنا و تراکم منظور می‌شود.

طراحی نقشه شهرداری

در طراحی نقشه شهرداری در مواردی که نورگیرها در کنار ملک طراحی شده و در مجاورت درز انقطاع قرار می گیرند عرض ملاک عمل آنها جهت تعیین حداقل های ۲ و ۳ متر از مجاورت دیوار همسایه در نظر گرفته می شود.

نکته1: درز انقطاع استاندارد نیز جزء زیربنا و تراکم محسوب نمی شود.

_در طراحی نقشه شهرداری فضاهای روبازی که به گذر یا حیاط مشرف هستند حد مساحت و ابعادی ندارند، با هر ابعادی که طراحی شوند مساحت آنها جزء زیربنا و تراکم منظور نمی شود.

نکته 2: البته چنانچه در طرفین اینگونه نورگیرها واحدهای مستقل مسکونی احداث شوند رعایت ضوابط حداقل فاصله از یکدیگر الزامی است.

نکته 3: در صورت احداث بالکن داخل پاسیو، حداقل فاصله لازم، بعد از بالکن تا پنجره و یا بالکن مقابل، ملاک عمل است.

نورگیری زیر زمین ها به چه شکل است؟

زیر زمین طبقه ای است که تراز آن پایین تر از کف گذر قرار دارد و تراز سقف آن از کف گذر اصلی ۱.۲۰ باشد. بنابراین پس از کسر ضخامت سقف، حداکثر میزان نورگیری زیر زمین از کف گذر، ۹۰ سانتیمتر می شود.

در زمین هایی که دارای شیب هستند و ارتفاع مجاز سقف زیرزمین از کف گذر اصلی رعایت شده ولی به علت شیب طبیعی زمین ارتفاع نورگیری آنها، نسبت به حیاط یا گذر فرعی مشرف به ملک، بیش از حد مجاز شده باشد، به شرطی که نوع استفاده از آن مجاز باشد، تخلف محسوب نمی شود.

 انجام کلیه امور اخذ طبقه اضافه ، اخذ جواز، پایان کار و طراحی نقشه های چهار رشته 

شماره تماس 09202202092