خودتحریمی در بودجه پایتخت

برسی بودجه‌ای پایتخت در شش ماه ابتدایی سال جاری نشان می‌دهد: از مجموع منابع و درآمدهای مصوب برای سال جاری، رقمی معادل ۱۵ هزار و ۲۸۷ میلیارد تومان تا پایان شهریورماه به خزانه شهرداری تهران واریز می‌شد، اما جزئیات کارنامه عملکرد بودجه‌ای شهرداری بیانگر کسب ۶۲ درصد از این منابع و درآمدها معادل ۹ هزار و ۴۷۷ میلیارد تومان است. جالب آنکه نیمی از منابع و درآمدهای حاصل شده در نیمه اول امسال از محل انواع عوارض ساختمانی بوده است. به این معنا که شهرداری با اتصال به درآمدهای حاصل از عوارض بر پروانه‌های ساختمانی(عمدتا از دو محل فروش تراکم در حد مجاز و تغییر کاربری) توانسته در حدود ۴ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان درآمدزایی کند. این در حالی است که کارنامه عملکرد شهرداری در نیمه اول نشان می‌دهد عزم جدی از سوی مدیریت شهری برای کسب درآمد از ۱۲ فاکتور مهم درآمدی وجود نداشته است. به‌طوری‌که شهرداری از ابتدای سال جاری تا پایان شهریورماه دست کم از ۱۲ فاکتور منابع و درآمدی یا ریالی وصول نکرده یا آنکه میزان تحقق درآمد ریالی از آنها در کمترین سطح ممکن بوده است.

عوارض اسناد رسمی، جرایم رانندگی، جرایم حاصل از اجرای طرح ناحیه کاهش آلودگی، سهمیه از عوارض(موضوع تبصره یک ماده ۶) تبصره ۳ ماده ۴۱ قانون مالیات ارزش افزوده، حق بهره‌برداری از پیاده‌روها، درآمد حاصل از مشاغل سیار و بی‌کانون، درآمد حاصل از سرمایه‌گذاری در بخش خصوصی، درآمد حاصل از پارکینگ‌ها و پارکومترها، عوارض حفظ و گسترش فضای سبز شهر تهران(ریال پیش‌بینی شده برای این ردیف بودجه‌ای ذکر نشده است)، درآمد حاصل از سود سهام سازمان‌ها و شرکت‌های تابعه، وصول مطالبات و عوارض نوسازی از جمله ردیف‌های بودجه‌ای که در زمان بررسی و تصویب بودجه، دست کم رقمی معادل ۳ هزار و ۱۶۳ میلیارد تومان کسب درآمد و منابع برای شهر تهران در سال ۹۹ از محل آنها پیش‌بینی و مصوب شده اما آن‌طور که گزارش عملکرد شش ماه نخست سال جاری نشان می‌دهد تا پایان شهریورماه «صفر ریال» از محل این فاکتورها به خزانه شهرداری واریز شده است. برخلاف آنکه تکیه اصلی درآمدزایی مدیریت شهری در بازه زمانی موردبررسی بر کسب درآمد از ردیف‌های ناپایدار و نامطلوب بوده، منابع و درآمدهای دست نخورده از سوی مدیران شهری، از جمله مطلوب‌ترین و پایدارترین ردیف‌های بودجه‌ای محسوب می‌شود که بخشی از آنها فقط نیازمند پیگیری برای واریز به خزانه شهرداری و برخی دیگر نیازمند تدوین و اجرایی کردن طرح برای اخذ عوارض پایدار شهری دارد. اگرچه برخی از مدیران شهری کسب درآمد از این ردیف‌های بودجه‌ای را در سال جاری غیرممکن می‌دانند، اما برخی از کارشناسان شهری معتقدند برخلاف ظاهر دشوار درآمدزایی از این منابع، در صورت وجود عزم جدی در میان مدیریت شهری، یک پنجره جدید و در عین حال مطلوب درآمدی برای تامین هزینه‌های پایتخت پیش روی مدیران شهر باز می‌شود. به ویژه آنکه بخش عمده این فاکتورهای درآمدی مربوط به اخذ عوارض از محل‌هایی است که هزینه‌های زیادی را بر شهر وارد و در نتیجه سطح کیفی زندگی در تهران را کاهش می‌دهد. اخذ «عوارض حفظ و گسترش فضای سبز شهر تهران»، «عوارض نوسازی» یا «حق بهره‌برداری از پیاده‌روها» از جمله ردیف‌های بودجه‌ای است که عاملان آنها به واسطه استفاده از فضای شهری، عارضه‌ای را به شهر وارد می‌کنند. در نتیجه اخذ عوارض از عاملان آنها و هزینه کرد درآمد حاصل از آنها در راستای توسعه مطلوب شهر می‌تواند تا حدودی کیفیت از دست رفته زندگی شهروندان را به واسطه چنین عوارضی کاهش دهد. به ویژه آنکه وضعیت هزینه‌کرد درآمدهای به دست آمده در نیمه نخست امسال نیز حاکی از آن است که منابع و درآمد حاصل شده فقط توانسته کفاف هزینه‌های جاری و نگهداشت شهر را دهد و در مقابل عقب‌ماندگی زیادی در اجرای پروژه‌های توسعه‌ای شهر به وجود آورد. جزئیات کارنامه عملکرد دو فصل ابتدایی ۹۹ بیانگر آن است که در مقابل وصول ۶۲ درصد منابع و درآمدهای مصوب شده برای شهرداری، تحقق هزینه سرمایه‌ای(بخشی از بودجه که باید صرف اجرای پروژه‌های توسعه‌ای شهر می‌شد) به شدت دچار عقب‌ماندگی است. به‌طوری‌که از مجموع ۱۳ هزار و ۲۱۳ میلیارد تومان هزینه ابلاغی در حوزه سرمایه‌ای فقط ۲/ ۳ درصد محقق شده است. به این ترتیب مدیریت شهری حدود ۹۷ درصد از آنچه مطابق با بودجه باید در نیمه نخست امسال صرف توسعه مطلوب شهر می‌کرد را هزینه نکرده است. اگرچه ممکن است در ظاهر این تصور وجود داشته باشد که به دلیل شرایط خاص اقتصادی ناشی از شیوع ویروس کرونا و همچنین رکود فعالیت‌های اقتصادی، مدیریت شهری به قحطی پول برای اجرای پروژه‌های مهم دچار شده، اما در واقع به نظر می‌رسد شهرداری با خودتحریمی از یکسری از منابع و درآمدهای پایدار، دست کم حدود ۳ هزار میلیارد تومان از درآمدها و منابع خود را از دست داده است. افزایش تاب‌آوری شهر برای کاهش اثر آلودگی، احداث و توسعه خطوط حمل و نقل ریلی، نوسازی و بهسازی ناوگان حمل و نقل عمومی، احداث پارکینگ طبقاتی نیایش، احداث پارکینگ عمومی در بافت فرسوده، احداث و توسعه پارکینگ، تملک املاک جهت کاربری حمل و نقل، اجرای طرح کاهش پسماند(کاپ) از جمله ردیف‌های هزینه‌‌ای است که طبق گزارش عملکرد ارائه مدیریت شهری نتوانسته در نیمه اول امسال بودجه‌ای را به آنها اختصاص دهد. کارشناسان شهری معتقدند در صورتی که شهرداری مطابق با وعده‌های داده شده بتواند در نیمه دوم سال جاری تمرکز و عزم جدی خود را بر پیگیری و وصول درآمدها و منابع از دست رفته خود بگذارد می‌تواند دست کم بخشی از بودجه اجرای پروژه‌های توسعه‌ای شهر را که در نیمه اول به آنها توجه نکرده تامین کند.